موم زنبور عسل، نوعی موم طبیعی است که توسط 8 غده تولید موم در قسمت‌های شکمی زنبور‌های کارگر تولید و به درون کندو تخلیه می‌شود.

در گذشته، موم زنبور مصارف متعددی داشت. با اینکه در بسیاری از موارد موم زنبور را میتوان با مومهای ارزانتر مصنوعی جایگزین کرد، خواصی مانند فوائد دارویی، شکل‌پذیری و عطر آن Aمصرف مداوم آن را تضمین می‌کند.

بسیاری از خواص را نمی‌توان با مومهای مصنوعی بدست آورد. روند تولیدات طبیعی در لوازم آرایش ممکن است مصرف آنرا افزایش دهد.

فعلاً کمیابی موم زنبور در کشورهای صنعتی، حداقل بطور فصلی، را می‌توان بخوبی مشاهده کرد.

کاربرد در زنبورداری

در کشورهایی که از کندوی چوبی استفاده می‌شود، بیشتر موم زنبور تولیدی داخل بوسیله زنبورداران برای ساختن قاعده‌های مومی (صفحات نقش و نگاردار مومی که به زنبورها بعنوان راهنما برای ساختن شان هایشان داده می‌شود) مصرف می‌شود.

زنبورها قاعده ساخته شده از مومهای مصنوعی مانند موم پارافینی را قبول نخواهند کرد. مقادیر کمی از موم پارافینی مخلوط شده با موم زنبور امکان دارد توسط زنبور پذیرفته شود. به هر صورت استفاده از چنین ورقه‌های پایه، نقض جدی عملیات زنبورداری می‌باشد.

برای شمع ‌سازی

به گزارش شهر علم : موم بعد از پیه که ارزانتر است، ماده اولیه اصلی برای شمعها تا قبل از توسعه فرآورده‌های نفتی ارزانتر مانند موم پارافینی بود که طی قرن گذشته معرفی گردید.

چون موم نقطه ذوب بالاتری نسبت به اکثر مومهای پارافینی (اکثر آنها بین 48 و 68 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شوند) دارد، شمع‌های موم زنبور عسل در درجه حرارت محیطی بالاتر مستقیم و راست باقی می‌مانند. اگر اندازه فتیله درست با قطر شمع متناسب گردد، کمتر احتمال دارند تا شمع‌های ساخته شده از مواد دیگر چکه کنند.

مومهای دارای نقطه ذوب بالای 88 درجه سانتیگراد طی سوختن خوب کار نمی‌کنند. کلیسای کاتولیک از شمعهایی در مراسمش استفاده می‌کند که حداقل از 1/51% موم زنبور خالص ساخته شوند.

برای ریخته گریهای فلزی و مدل‌ سازی

بعلت شکل‌پذیری زیاد، موم به سهولت شکل می‌گیرد و تراشیده می‌شود. شکل خود را حتی در مدت زمانهای خیلی طولانی کاملاً حفظ می‌کند، همچنانکه از مجسمه‌های مومی یافت شده در مقابر مصر باستان پیداست. نقطه ذوب نسبتاً پایین آن برداشت آسان و کامل را از قالبهای ریخته‌گری میسر می‌سازد.

فضای خالی بجا مانده در این قالب‌ها را میتوان با فلز مذاب پر کرد. تقریباً در روزگاران باستان چه در آسیا و کشورهای آمریکایی یا اروپا، صنعتگران روش «موم گمشده» را در مجسمه‌سازیهای کوچک، تندیس‌های فلزی توپر، جواهرسازی، مجسمه‌سازی توخالی بزرگ و جدیداً در زنگها بکار می‌برند.

تا امروز، ترکیبات مختلف موم زنبور و مومهای دیگر جهت ساختن اشکال و ظواهر خاص برای جواهرسازی و اشکال هنری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرد آرایشی

خواص منحصر بفرد موم زنبور غلظت معینی به محلولهای امولسیونه می‌دهد به این ترتیب که تشکیل امولسیون‌های پایدار را تسهیل می‌نماید وظرفیت نگهداری آب پمادها و کرمها را افزایش می‌دهد. این خواص و سایر خواص را که فقط موم زنبور در یک ماده ترکیب می‌کند.

موم زنبور را در صنعت لوازم مواد آرایشی بدون جانشین می‌سازد. اگر چه اثرات دلخواه را اغلب میتوان با مقدار کم موم از 1 تا 3/0 بدست آورد، فرآورده‌های نهایی نیز بوسیله قیمت نسبتاً بالای موم تعیین می‌گردند.

موم زنبور عسل نه تنها ظاهر و غلظت کرمها و لوسیون‌ها را بهبود می‌بخشد، بلکه همچنین ترکیب ترجیحی برای ماتیک‌ها می‌باشد؛ چون به براقی، غلظت و تثبیت رنگ کمک می‌کند.

حتی در مواد آرایشی کف کننده همچون پاک‌کننده‌های پوست و بدن، موم زنبور عسل سازگاری پوست را بهبود می‌بخشد و خواص زیان بار سورفاکتانت‌ها را کاهش می دهد در حالیکه در شامپوها و حالت‌دهنده‌های مو وضعیت را بهبود می‌بخشد.

کاربرد غذایی

موم زنبور عسل در انواع فرآورده‌ها و فرایندها از بسته‌بندی تا عمل آوری و نگهداری مورد استفاده بوده است. همچنین بعنوان عامل تفکیک در صنعت شیرینی پزی و در فیلترهای سیگار مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری از این کاربردها را می‌توان با سایر مومهای ارزانتر به انجام رساند.

کاربرد متداول، ساده و در مقیاس کوچک برای موم، حفاظت ظروف در برابر اثرات اسیدهای حاصله از آبمیوه‌ها یا عسل است. استوانه‌های فلزی برای نگهداری و ارسال عسل باید جهت جلوگیری از خوردگی آهن روکش گالوانیزه گردند. روکش ممکن است شامل رنگ مخصوص مواد غذایی گران، کیسه پلاستیکی ساخته شده از پوشش نازک پلاستیکی مخصوص مواد غذایی با لایه نازکی از موم باشد.

کاربرد در چاپ

در آثار هنر قدیمی کنده کاری یا حکاکی، از موم زنبور بعنوان پوشش سطح محافظ استفاده می‌شد. موم برای صفحه فلزی داغ بکار می‌رفت، موم زیادی کشیده می‌شد در حالیکه موم باقی می‌ماند تا آنکه نقشه کشیده می‌شد و بصورت ورقه نازکی سفت و سخت می‌گردید.

کاربرد اسیدنیتریک غلیظ یا مخلوطی (1:8 با نسبت حجمی) از اسید هیدروکلریدریک و نیتریک بمدت چند دقیقه فلز بی حفاظ را کنده‌کاری می‌کند و قسمت حکاکی آماده برای چاپ نگاتیو باقی می‌گذارد. امروزه بجای آن آسفالت مایع بکار برده می‌شود. یک الگوی آمریکایی موم را بعنوان قسمتی از پوشش محافظ مایع برای صفحات لیتوگرافی و نیز برای اتومبیلها بکار می‌برد.

کاربرد دارویی

بعنوان پوششی برای داروها یا قرص‌ها همچنین موم بلع را تسهیل می‌نماید و حل ترکیبات محصور را به تاخیر می‌اندازد تا اینکه به جهاز هاضمه برسند. موم زنبور را نیز میتوان بعنوان مخلوطی با دارو تهیه کرد و بعد بعنوان یک مکانیسم زمان آزادسازی عمل می‌کند که دارو را در مدت زمان طولانی‌تری پخش می‌کند.

 منبع : سایت ستاره